NỨT KẼ HẬU MÔN LÀ GÌ?

Nứt kẽ hậu môn (Anal Fissure) là một vết rách nhỏ ở lớp niêm mạc lót trong ống hậu môn. Vết rách này thường nằm dọc theo đường giữa của ống hậu môn, chủ yếu ở phía sau. Tuy là tổn thương nhỏ, nhưng lại gây ra đau đớn dữ dội và chảy máu mỗi lần đại tiện.

⚠️ NGUYÊN NHÂN GÂY NỨT KẼ HẬU MÔN

1. Táo bón mãn tính

Nguyên nhân phổ biến nhất. Khi phân khô, cứng và lớn đi qua hậu môn sẽ kéo căng niêm mạc, làm rách mô mềm.
Người có thói quen nhịn đại tiện cũng dễ mắc bệnh này.

2. Tiêu chảy kéo dài

Phân lỏng đi nhiều lần trong ngày gây kích thích hậu môn, làm niêm mạc mỏng yếu và dễ tổn thương.

3. Rặn mạnh khi đại tiện

Gia tăng áp lực vùng hậu môn làm cơ vòng bị co thắt, dẫn đến tổn thương niêm mạc.

4. Phụ nữ sau sinh thường

Khi rặn sinh, áp lực trong ổ bụng tăng cao, kết hợp với rối loạn tiêu hóa sau sinh, khiến hậu môn dễ bị nứt.

5. Bệnh lý nền

Bệnh Crohn, viêm loét đại tràng, ung thư hậu môn, HIV, giang mai… làm giảm sức đề kháng vùng niêm mạc.

TRIỆU CHỨNG CỦA NỨT KẼ HẬU MÔN

1. Đau hậu môn

Đau sắc, như dao cắt, xuất hiện ngay sau khi đi đại tiện.
Có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ, khiến người bệnh sợ đi cầu.

2. Chảy máu

Máu đỏ tươi xuất hiện sau khi đi cầu, thường thấy trên giấy vệ sinh hoặc nhỏ giọt trong bồn cầu.

3. Ngứa, nóng rát hậu môn

Do niêm mạc bị kích thích và tiết dịch viêm.

4. Co thắt cơ vòng hậu môn

Hậu môn bị co cứng, khó thư giãn khiến người bệnh đại tiện khó khăn hơn.

PHÂN LOẠI BỆNH

Loại	Đặc điểm	Hình thái
Cấp tính	Mới phát, vết nứt nông	Niêm mạc đỏ, không sẹo
Mãn tính	Lâu ngày, tái đi tái lại	Vết nứt sâu, có sẹo xơ, u nhú hoặc polyp hậu môn kèm theo

CHẨN ĐOÁN BỆNH

Bác sĩ sẽ:

Khám hậu môn: Nhìn thấy vết nứt ở vị trí 6 giờ (phía sau) hoặc 12 giờ (phía trước).
Khám trực tràng: Cẩn thận để không làm đau thêm.
Nội soi hậu môn – trực tràng (trong một số trường hợp) để loại trừ bệnh lý khác như trĩ, polyp, ung thư…

ĐIỀU TRỊ NỨT KẼ HẬU MÔN

Giai đoạn cấp tính:

1. Thay đổi lối sống

Ăn nhiều chất xơ: rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
Uống đủ 2–2,5 lít nước mỗi ngày.
Tập thói quen đi đại tiện vào giờ cố định.
Hạn chế ngồi lâu, rặn mạnh.

2. Điều trị nội khoa

Thuốc bôi hậu môn:
- Nitroglycerin 0.2% hoặc Diltiazem: giãn cơ vòng, giảm áp lực, giúp lành vết nứt.
- Thuốc bôi chứa Lidocain: giảm đau tạm thời.
Thuốc làm mềm phân: Lactulose, Sorbitol…
Thuốc giảm đau toàn thân: Paracetamol hoặc NSAIDs nếu đau nhiều.
Ngâm hậu môn nước ấm 2–3 lần/ngày (15–20 phút/lần).

Giai đoạn mãn tính:

Nếu sau 6–8 tuần điều trị bảo tồn không cải thiện, cần can thiệp:

1. Tiêm Botox: Giãn cơ vòng tạm thời, hiệu quả tương đương thuốc bôi nhưng ít tác dụng phụ.

2. Phẫu thuật cắt cơ vòng trong hậu môn (LIS):

Là phương pháp hiệu quả cao nhất.
Làm giảm áp lực hậu môn, giúp vết nứt lành nhanh.
Tác dụng phụ: Nguy cơ són phân nhẹ (rất hiếm nếu phẫu thuật đúng kỹ thuật).

BIẾN CHỨNG NẾU KHÔNG ĐIỀU TRỊ

Vết nứt sâu hơn, chuyển sang mãn tính, khó lành.
Hình thành áp-xe hậu môn, rò hậu môn.
Sợ đi cầu, gây táo bón kéo dài, tạo vòng luẩn quẩn.
Ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

PHÒNG NGỪA TÁI PHÁT

Ăn uống cân bằng, nhiều chất xơ, uống nhiều nước.
Tránh ngồi lâu, rặn mạnh khi đi cầu.
Tập luyện thể dục nhẹ nhàng (đi bộ, yoga).
Giữ hậu môn sạch, khô ráo, tránh lau mạnh hoặc dùng giấy khô ráp.
Điều trị sớm các bệnh lý tiêu hóa đi kèm như trĩ, tiêu chảy, táo bón.

NỨT KẼ HẬU MÔN