Ung thư đại tràng là gì?

Ung thư đại tràng khởi phát từ lớp niêm mạc bên trong thành đại tràng, thường xuất phát từ các polyp – khối u nhỏ, ban đầu lành tính. Theo thời gian, một số polyp có thể biến đổi ác tính, xâm lấn sâu vào thành ruột và lan sang cơ quan khác.

Vị trí thường gặp: đại tràng lên, đại tràng ngang, đại tràng xuống, trực tràng.
Cơ chế hình thành: đột biến gen tại tế bào niêm mạc → tăng sinh bất thường → hình thành polyp → ung thư hóa.

Triệu chứng nhận biết sớm ung thư đại tràng

Thay đổi thói quen đại tiện
- Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài > 4 tuần.
- Rặn nhiều nhưng phân nhỏ, dẹt.
Máu lẫn trong phân
- Máu tươi dính phân hoặc chảy nhỏ giọt.
- Phân màu đen như bã cà phê (chảy máu tiêu hóa cao).
Đau bụng và đầy hơi
- Đau âm ỉ khung đại tràng, cơn đau tăng sau ăn.
- Cảm giác đầy bụng, chướng hơi không giảm.
Sụt cân và mệt mỏi
- Giảm > 5% trọng lượng trong 6 tháng không rõ nguyên nhân.
- Thiếu máu nhược sắc, da xanh xao.

Nguyên nhân và yếu tố làm tăng nguy cơ

Yếu tố nguy cơ	Cơ chế tác động
Tuổi > 50	Tích lũy đột biến gen theo tuổi
Tiền sử polyp/ung thư	Polyp tuyến tăng nguy cơ ác tính hóa
Viêm ruột mạn tính	Viêm – loét kéo dài → stress oxy hóa, đột biến DNA
Chế độ ăn ít chất xơ	Tăng thời gian lưu phân, tích tụ độc tố
Thịt đỏ & chất béo bão hòa	Sản sinh các hợp chất N-nitroso, thúc đẩy đột biến tế bào niêm mạc
Hút thuốc, rượu bia	Độc chất, kích thích viêm, giảm miễn dịch tại niêm mạc tiêu hóa
Béo phì, ít vận động	Rối loạn chuyển hóa, tăng insulin, IGF-1 kích thích tăng sinh tế bào

Quy trình chẩn đoán chuẩn

Nội soi đại tràng có sinh thiết
- Phát hiện polyp, u mềm, lấy mẫu mô xét nghiệm.
Xét nghiệm máu CEA, CA 19-9
- Đánh giá marker, theo dõi hiệu quả điều trị.
Chẩn đoán hình ảnh
- CT-scan, MRI: đánh giá kích thước, vị trí, di căn hạch hoặc cơ quan xa.
Siêu âm ổ bụng
- Tầm soát di căn gan, hạch vùng.

Phác đồ điều trị theo giai đoạn

Giai đoạn (TNM)	Điều trị chính	Mục tiêu
0 (polyp)	Nội soi cắt polyp	Loại bỏ tổn thương tiền ung thư
I	Phẫu thuật cắt đoạn đại tràng	Loại bỏ u, bảo toàn chức năng ruột
II	Phẫu thuật + hoá trị bổ trợ	Giảm tái phát, diệt tế bào viêm
III	Hoá trị đa mô thức ± xạ trị	Tiêu diệt di căn hạch, ngăn tái phát
IV	Hóa trị, điều trị đích, miễn dịch	Kéo dài sống, giảm triệu chứng

Phòng ngừa và tầm soát sớm

Nội soi định kỳ
- Nam/nữ ≥ 50 tuổi: 5 năm/lần.
- Tiền sử polyp: 3 năm/lần.
Chế độ ăn giàu chất xơ
- Rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám.
Giảm thịt đỏ, mỡ động vật
- Thay bằng cá, gia cầm, dầu thực vật.
Lối sống lành mạnh
- Tập thể dục ≥ 150 phút/tuần.
- Hạn chế rượu, không hút thuốc.
Xét nghiệm phân tìm DNA ung thư
- FOBT, FIT-DNA: tầm soát không xâm lấn.

Ung thư đại tràng hoàn toàn có thể phòng ngừa và chữa khỏi nếu phát hiện sớm. Hãy ưu tiên tầm soát định kỳ và duy trì lối sống khoa học. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy liên hệ ngay chuyên gia tiêu hóa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.